The Haymarket Riot kicked off on May 4, 1886, after a bomb thrown from the crowd exploded in front of a squadron of policemen. Al met al kwamen 11 mensen om, waardoor het Haymarket Riot een van de minst dodelijke rellen in de Amerikaanse geschiedenis was.

Je leest dat goed. De beruchte arbeidersopstand op Haymarket Square in Chicago was een van de minst dodelijke rellen in de Amerikaanse geschiedenis. Maar als het beroemde Haymarket-oproer aan het eind van de 19e eeuw niet eens in de buurt komt van de top 10, welke rellen doen dat dan wel, en waarom zijn die zo veel bloediger dan de bekendere arbeidersrellen?

Het antwoord is als volgt: Rassenrellen zijn dodelijker geweest, en ze zijn al sinds de 13 oorspronkelijke deelstaten de banvloek van Amerika’s sociale stabiliteit. In feite is geïnstitutionaliseerd racisme een afschuwelijke last geweest voor het overigens buitengewone geval van de Verenigde Staten als een experiment in zelfbestuur.

De rassenrellen worden nog verergerd door botsingen tussen autochtone groepen en immigranten. Ras en immigratie overtroeven gemakkelijk de strijd van de georganiseerde arbeiders als het gaat om maffiageweld in de Verenigde Staten, en zonder verdere omhaal, hier zijn de 10 dodelijkste rellen in de Amerikaanse geschiedenis.

10. Watts, 11-16 aug. 1965. De vonk die zes dagen van rellen in Watts deed ontbranden was de manier waarop de Los Angeles Police Department omging met een arrestatie wegens rijden onder invloed in het centrum van Watts. De arrestant en de politiemannen raakten slaags en er ontstond een menigte. Rassenscheiding en -discriminatie kwamen veel voor in Californië, veel meer dan ik denk dat de meeste mensen zich realiseren, en het in elkaar slaan van de chauffeur diende als katalysator voor zes dagen van branden en plunderingen in Watts. Vierendertig mensen vonden de dood en bijna 3.500 werden gearresteerd.

9. Detroit, 20-22 juni 1943. Ah, Detroit. De Motor City. De op één na grootste stad van het midwesten van Amerika. Overal het mikpunt van grappen op late avond. Detroit’s oproer in 1943 vond plaats midden in Amerika’s Tweede Wereldoorlog, en de drie dagen van rellen waren het resultaat van raciale spanningen tussen zwarten uit het zuiden, blanken uit het zuiden, en immigranten uit Europa. Het oproer was een van de drie in de Verenigde Staten tijdens de zomer van 1943, en verreweg het bloedigste en duurste van het jaar. Vierendertig mensen vonden de dood en ongeveer 1800 werden gearresteerd. De auto-industrie van Detroit produceerde ten tijde van de rellen machines voor de oorlogsinspanningen van de Geallieerden, en hoewel de rellen geen invloed hadden op de productie, gebruikten de Japanners het incident als propaganda en riepen Amerikaanse zwarten op niet deel te nemen aan de oorlogsinspanningen tegen de As.

8. New Orleans, 30 juli, 1866. Sommige historici en activisten beweren dat het oproer van 1866 in New Orleans een bloedbad was in plaats van een oproer, maar mensen van beide kanten van het verhaal stierven in dit oproer. Het oproer ontbrandde toen een menigte zwarte vrijgelatenen die voor hun vrijheden marcheerden tegen de pas uitgevaardigde Black Codes, werd aangevallen door een menigte Democraten. Onder de Democratische menigte bevonden zich veel politieagenten van het New Orleans Police Department, en een behoorlijk aantal voormalige soldaten van het Confederatie leger. De bevrijde marslieden hadden voormalige soldaten van de Unie in hun midden, dus de vijandigheid was wederzijds. Niemand weet wie het eerst schoot, maar tegen de tijd dat de federale troepen de opstand hadden neergeslagen, waren 44 mensen omgekomen, de meesten zwarten. Dankzij het oproer werd de staat van beleg opnieuw afgekondigd en werd in 1867 de Eerste Reconstructiewet aangenomen, grotendeels vanwege het New Orleans oproer van 1866.

7. Detroit, 23-27 juli, 1967. Deze beroemde rel was het onderwerp van een van de beste films van 2017, en werd, net als de rel van 1943, veroorzaakt door raciale spanningen in de stad. De zwarte inwoners van de Motor City waren niet blij met de behandeling door de politie, nadat de politie van Detroit een inval had gedaan in een illegale bar en begon met het ruw optuigen van de patroons. In de zomer van 1967 braken ook in andere delen van het land rassenrellen uit, maar die in Detroit eindigde met 43 doden, 2.000 vernielde gebouwen en 7.300 gearresteerde mensen, waardoor het de moeder van alle rellen van die zomer werd.

6. Memphis, 1-3 mei, 1866. De onlusten in Memphis, een ander naoorlogs oproer, waren gewelddadiger en beter georganiseerd dan de vechtpartij in New Orleans. Memphis was, net als N’awlins, een zuidelijke stad die lange tijd door de Unie was bezet, maar in tegenstelling tot de havenstad had Memphis een grote immigrantenbevolking van Ieren die in directe economische, politieke en sociale concurrentie stonden met pas bevrijde zwarten. De Ieren hadden zo’n grote bevolking in Memphis dat ze de controle over veel hefbomen van het lokale bestuur konden overnemen toen de troepen van de Unie de autochtone blanken verboden een ambt te bekleden (omdat ze confederalen waren), en de nieuwe groep op het blok was niet al te vriendelijk voor de pas bevrijde zwarte bevolking. Achtenveertig mensen lieten het leven, maar het in brand steken van huizen (vaak met zwarte gezinnen er nog in) en kerken, de verkrachting van zwarte vrouwen, en het feit dat er geen vervolging werd ingesteld, betekende dat Memphis nog een eeuw lang een broeinest van blanke suprematie zou blijven. (Het oproer maakte echter een groot deel van de Unie woedend en leidde later dat jaar tot een verpletterende overwinning voor de Republikeinen. De GOP nam al snel de Eerste Reconstructiewet aan in 1867.)

5. Los Angeles, 29 april-mei 4, 1992. Het afranselen van Rodney King en de daaropvolgende vrijspraak van de LAPD-agenten voor dat afranselen (dat op camera werd vastgelegd en door miljoenen mensen over de hele wereld werd bekeken) leidde tot de ergste rellen in de Verenigde Staten sinds het eind van de jaren 1960. U kent het verhaal allemaal: 63 mensen vonden de dood, de raciale spanningen tussen de Koreaanse en de zwarte gemeenschap namen toe, en Adam Sandler werd beroemd door George H.W. Bush in Saturday Night Live te bespotten vanwege zijn aanpak van de rellen.

4. Manhattan, 12 juli 1870 & 1871. Ik ben een libertariër, en als zodanig ben ik voor meer geliberaliseerde markten in zaken als arbeid en immigratie. Ik geloof dat immigranten dit land maken tot wat het is, en dat immigratie onze waarden en onze vrijheid versterkt, meer dan wat dan ook behalve de grondwet zelf. Dit gezegd zijnde, wijzen nativistische en conservatieve argumenten tegen immigratie er soms op dat immigranten hun problemen uit de Oude Wereld meebrengen naar hun nieuwe thuis, en daar zit een kern van waarheid in (wat natuurlijk niet betekent dat immigratie moet worden beperkt, maar dat terzijde). De nativisten van vandaag denken misschien aan de Ieren wanneer ze dit feit aanhalen, vanwege de Oranjerellen van 1870 en vooral 1871, waarbij bijna 70 mensen omkwamen en die het gevolg waren van een al lang bestaande ruzie tussen Ierse protestanten en katholieken. De optocht van Ierse protestanten in 1871 moest worden beschermd door politieagenten, nationale gardisten en militieleden van de NYC wegens gewelddadigheden in 1870, waarbij acht doden vielen. De demonstranten en hun politie-escorte van meer dan 5.000 gewapende mannen werden aangevallen door een zeer grote katholieke menigte. Het bloedige resultaat had misschien één zilveren randje: de val van Boss Tweed uit de politieke macht.

3. Tulsa, 31 mei – 1 juni, 1921. Dit oproer was al dan niet het dodelijkste in de Amerikaanse geschiedenis, afhankelijk van welke archiefstukken je raadpleegt. Volgens de grote staat Oklahoma stierven 39 mensen door het geweld. Volgens het Rode Kruis stierven er meer dan 300 mensen. De rellen begonnen toen een blanke menigte bedrijven en bewoners aanviel in de overwegend Afro-Amerikaanse wijk Greenwood. Om de zaak nog interessanter te maken, werd het oproer in Tulsa decennia lang grotendeels genegeerd door historici en inwoners van Tulsa, en pas in 2001 erkende de staat Oklahoma de medeplichtigheid van de regering van Tulsa in het geweld van de maffia. In feite was er sprake van een doofpotaffaire op plaatselijk niveau en op de een of andere manier slaagde men erin dit 75 jaar lang onopgemerkt te laten.

2. Atlanta, 22-24 september 1906. Het rassenoproer van 1906 in Atlanta haalde in heel Europa en Amerika de voorpagina’s vanwege het bijzonder brute karakter ervan. Officieel stierven er 25 mensen, maar officieuze schattingen van verschillende organisaties schatten het dodental op wel 100. Net als bij de oproer in Tulsa in 1921 zal het ware aantal doden nooit bekend worden door corruptie van de lokale overheid.

1. Manhattan, 13-16 juli, 1863. De dienstplicht rellen. Deze uitbarsting van woede over de dienstplicht in het leger van de Unie sloeg al snel om in racisme, toen immigranten uit Ierland zwarten en hun bezittingen begonnen aan te vallen, waaronder een weeshuis voor zwarte kinderen. Het officiële aantal doden is 119 of 120. De Draft Riots worden zo genoemd omdat het leger van de Unie burgers begon op te roepen voor militaire dienst, maar als er 300 dollar kon worden betaald (wat nu ongeveer 9000 dollar waard is), dan kon de dienstplicht worden vermeden. De rijken van Manhattan konden zich vrij kopen van de dienstplicht, terwijl de armere immigrantenbevolking van de stad, voornamelijk uit Ierland, dat niet kon. De wending van de dienstplicht naar Afro-Amerikanen wordt toegeschreven aan wrok en angst van de kant van de immigrantengemeenschap. De zwarte gemeenschap van Manhattan verdween vrijwel geheel na het oproer.

Volgende gedachten

Het hele jaar 1968 verdient hier een speciale vermelding. Hoewel geen van de ongeveer twaalf grote rellen die in 1968 plaatsvonden de bovenstaande lijst heeft gehaald, zijn de rellen als geheel van betekenis voor de Amerikaanse geschiedenis. Veel van de rellen vonden plaats nadat Martin Luther King, Jr. op 4 april was vermoord, maar de rellen in South Carolina en tijdens de Democratische Conventie in Chicago vonden buiten dit tijdsbestek plaats, en om andere redenen (hoewel raciale spanningen ook hier een rol speelden).

Rode Zomer van 1919. Het interbellum in de V.S. was niet alleen maar narcissen en flappers. In de zomer van 1919 liepen de raciale spanningen in 38-40 Amerikaanse steden hoog op en stierven honderden mensen, vooral zwarte, als gevolg daarvan. Het is onbekend of de bijnaam “rode zomer” te danken is aan het bloed dat werd vergoten of aan het feit dat de federale regering tijdens de rellen de andere kant opkeek uit angst voor zwarte samenwerking met de bolsjewieken (die in 1917 in Rusland de macht hadden gegrepen).

De positieve kant. De rellen zijn in de loop der jaren steeds minder dodelijk geworden. Het leven in de vrije wereld wordt steeds beter, ook al lijkt het daar soms niet op, vooral als de rellen nog steeds grotendeels over ras en immigratie gaan. Wat de geschiedenisboeken betreft, vooral in openbare scholen, herinner ik me dat er meer inkt werd verspild aan arbeidersbewegingen en hun onderdrukking dan aan rassenrellen en immigrantennativistisch bloedvergieten. Gezien het feit dat de dodelijkste rellen in de Amerikaanse geschiedenis allemaal gebaseerd waren op raciale spanningen of nativistische vijandigheid, en gezien het feit dat alle recente rellen in Amerika gebaseerd waren op raciale spanningen en nativistische vijandigheid, vraag ik me af of een andere aanpak nodig is in de schoolboeken van onze natie.